De beproeving van de Heilige Antonius

Een heilige zit geknield onder een afdak, leunend op een rots. Hij kijkt naar de gruwelijke scènes en monsterlijke wezens om hem heen. De kalmte van de heilige ten midden van grote chaos dient als moreel voorbeeld. Een goed christen weerstaat wereldse genoegens en het kwaad. De heilige zou zowel Sint Antonius als Sint Christoffel kunnen zijn. Beide mannen waren heiligen wiens leven een platform bood voor Bosch en zijn navolgers om de verbeelding van monsterlijke wezens en helse landschappen te verkennen. De pose van de figuur doet denken aan die van Sint Antonius op het drieluik van Jheronimus Bosch in Lissabon. De kluizenaar links op het schilderij kan een verwijzing zijn naar het leven van Christoffel. De vis in zijn riem (een christelijk symbool) doet denken aan de vis aan de wandelstok van Christoffel op het schilderij van Bosch. Deze gravure werd gemaakt door de gebroeders Johannes en Lucas van Doetecum en in 1561 door Hieronymus Cock gepubliceerd. Onderaan de afbeelding staat de inscriptie “Hieronimus Bos invenit”. De graveurs zijn zeker geïnspireerd door Jheronimus Bosch, maar er is geen bewijs dat Jheronimus Bosch zelf het ontwerp voor deze gravure heeft gemaakt. Met uitzondering van de pose van Sint Antonius lijkt deze gravure ook met name geïnspireerd door mid-zestiende-eeuwse voorbeelden zoals Jan Mandyns Verzoeking van Sint Cristoffel, Alart du Hameels Sint Cristoffel, en Pieter Bruegel de Oudes Patientia.

08079

Jheronimus Bosch (ontwerper?), Johannes van (I) Doetecum (graveur), Lucas van Doetecum (graveur), Hieronymus Cock (uitgever)

1561

gravure

papier, inkt

gravure